De zorg trekt zich terug. Werk moet vooruit.

Een reflectie op ziekteverzuim, systeemdruk en wat werkgevers vandaag al kunnen doen.

Tijdens mijn ochtendritueel/ koffie en een blik op de dag via de NRC Vandaag-podcast, viel iets op door de scherpe duiding van een structureel probleem: we gaan meer betalen voor zorg, en krijgen er minder voor terug. Geen tijdelijke dip, maar een fundamentele verschuiving.

Met de verkiezingen in aantocht buitelen partijen over elkaar heen met plannen, beloftes en doorrekeningen. De zorg is daarbij een terugkerend thema, vaak verpakt in mooie verhalen over toegankelijkheid en solidariteit. Maar wie goed luistert, merkt dat de fundamentele problemen nauwelijks worden benoemd. De dubbele vergrijzing: meer ouderen én minder zorgverleners, zet het systeem onder druk. De kosten stijgen, de capaciteit daalt, en politieke partijen draaien eromheen.

Voor iedereen die moe is van politieke mist en beleidsretoriek blijft één zaak overeind: het zorgsysteem zoals we het kennen, is niet houdbaar.

Van afwachten naar zelf regie

Voor wie werkt binnen het ziekteverzuim is dit geen verrassing. We zien het dagelijks: mensen vallen uit, raken vast, en vinden moeilijk hun weg terug. Niet alleen door hun klachten, maar ook door de traagheid en overbelasting van het systeem.

Daarom is het tijd voor een andere benadering. Niet focussen op wat er verdwijnt, maar op wat er wél kan. Zelfregie, preventie en leefstijlverandering zijn geen modewoorden, ze zijn de nieuwe fundamenten van duurzame inzetbaarheid.

Wat preventie oplevert en waarom het urgent is

Volgens het RIVM is tot wel 30% van de ziektelast te voorkomen door gezondere leefstijlkeuzes. Toch gaat nog steeds minder dan 5% van het zorgbudget naar preventie. Dat is niet alleen inefficiënt, het is ook een gemiste kans voor werkgevers die willen bouwen aan veerkrachtige teams.

In mijn werk zie ik hoe kleine interventies grote impact kunnen hebben:

• Werknemers die leren hun grenzen te herkennen vóór ze vastlopen.

• Werkgevers die ruimte bieden voor herstel, reflectie en maatwerk.

• Teams die vitaliteit niet als extraatje zien, maar als strategisch voordeel.

De realiteit op de werkvloer

De psychische druk neemt toe. Burn-out, trauma-gerichte therapie en mentale uitval zijn geen uitzonderingen meer. Werkdruk, hybride werken, zorgmijding en verlies van zingeving versterken de belasting. Tegelijkertijd zien we een toename van fysieke klachten, van chronische pijn tot verminderde belastbaarheid, mede door vergrijzing en een stijgende gemiddelde leeftijd op de werkvloer.

Uitval ontstaat zelden door één oorzaak. Het is vaak een mix van factoren: fysiek, mentaal en organisatorisch. Juist daar ligt de kracht van goede begeleiding: regie terugvinden, perspectief bieden en werkbaar maken wat wél kan.

Tegelijk worstelen werkgevers met het invullen van spoor 1 en 2, het vertalen van belastbaarheid naar werk, en het bieden van perspectief bij langdurige uitval. Daar komt bij: het UWV beoordeelt strenger, de wachttijden zijn lang, en het aantal passende functies daalt. Als we blijven denken dat de zorg het wel oplost, lopen we vast.

En dit is niet de enige zorgelijke ontwikkeling die met zekerheid is vastgesteld. Ook de toename van psychische klachten onder jongeren, de stijgende mate van bestaansonzekerheid, de groeiende mismatch tussen werk en menselijk tempo, én de juridische onzekerheid rond flexcontracten en loondoorbetaling zijn structureel en relevant voor verzuim. Ze vragen om een bredere blik op inzetbaarheid, één die verder gaat dan medische oplossingen en juist inzet op context, maatwerk en preventie.

Wat je als werkgever nú kunt doen

• Investeer in leefstijlprogramma’s: voeding, beweging, stressmanagement

• Bied mentale ondersteuning: coaching, psychologische veiligheid

• Creëer ruimte voor maatwerk: pas werk aan op belastbaarheid

• Zorg voor vroegsignalering: train leidinggevenden in het herkennen van risico’s

• Gebruik AI en digitale tools: voor rapportage, communicatie en profielvorming

Conclusie: de zorg trekt zich terug. Werk moet vooruit.

Geen klaagzang, maar een reflectie die past bij een bredere ontwikkeling. Als we weten dat het systeem onder druk staat, dan is de enige duurzame route vooruit: zelf regie nemen, als individu én als organisatie. Niet wachten tot de zorg komt, maar zorgen dat je haar minder nodig hebt.

Voor werkgevers betekent dat: bouw een cultuur waarin gezondheid, preventie en mensgericht werken geen bijzaak zijn, maar strategisch fundament. Want in een toekomst waarin zorg schaars wordt, is vitaliteit geen luxe — het is overlevingskracht.

Over de auteur  

Sam is re-integratiespecialist en bedrijfsmaatschappelijk werker gespecialiseerd in psychosociale begeleiding, strategisch werkgeverschap en duurzame inzetbaarheid. Zij verbindt maatschappelijke trends aan praktische interventies op de werkvloer, met een scherp oog voor context, menselijkheid en regieherstel.

Bronvermelding  

NRC Vandaag-podcast: https://www.youtube.com/watch?v=0eGeP1U0xLQ

https://www.vtv2018.nl/

https://www.wrr.nl/publicaties/rapporten/2021/01/18/kiezen-voor-houdbare-zorg

Gerelateerde thema’s   Ziekteverzuim · Re-integratie · Casemanagement · Duurzame inzetbaarheid · Preventie · Werkgeverschap · Zorgtransitie · Verkiezingen 2025 · Psychisch verzuim · HR-strategie · Maatschappelijke trends