Tussen flow en overdrive: waar ligt jouw grens? Duurzame inzetbaarheid vraagt om zelfinzicht, herstel en beweging.

Hoe weet je of je ergens vol voor gaat of langzaam over je grens schuift? Waar ligt de grens tussen gezonde inzet en overbelasting?

Die vraag speelt niet alleen in werk of sport, maar in alles wat we met toewijding doen.

Afgelopen week werd er weer dagelijks geroeid. Niet uit verplichting, maar omdat het energie gaf. Elke dag een andere boot, of een ander team, een andere rol. Juist die afwisseling hield het fris. De variatie in ritme, dynamiek en focus vroeg om aanpassing, maar gaf ook mentale ruimte.

 Dat principe geldt niet alleen op het water, maar ook op de werkvloer.

Bevlogenheid of verslaving aan presteren?

In veel organisaties zie je mensen die met volle inzet werken en toch balanceren op de rand van uitputting. Hoe kan dat?

De sleutel ligt niet in het aantal uren, maar in de kwaliteit van motivatie. Psychologisch gezien is er een dunne lijn tussen bevlogenheid en werkverslaving.

Volgens Schaufeli (Universiteit Utrecht), wiens werk een vaste pijler vormde binnen mijn studie, zijn er drie kerncomponenten van bevlogenheid:

• Vitaliteit: je voelt je energiek en sterk

• Toewijding: je ervaart betekenis en betrokkenheid

• Absorptie: je gaat op in je werk, op een positieve manier

Bij werkverslaving zie je vaak:

• Compulsieve drang om te werken, ook als het niet nodig is

• Schuldgevoel bij rust of ontspanning

• Negeren van fysieke en mentale signalen

  
  

Het verschil? Bevlogenheid voedt. Verslaving put uit.

Checklist: hoe herken je overbelasting?   Deze signalen helpen je om bewust te reflecteren op je inzet

Signaal	Bevlogenheid	Overbelasting / Verslaving ⚠️
Energie na werk	Hersteld, opgeladen	Uitgeput, leeg
Reden om te werken	Betekenis, plezier	Angst, bewijsdrang
Rustmomenten	Genoten en benut	Schuldgevoel, onrust
Afwisseling in taken	Verfrissend, motiverend	Vermoeiend, chaotisch
Grenzen herkennen	Ja, en respecteren	Nee, negeren of overschrijden
Feedback van lichaam/geest	Wordt serieus genomen	Wordt genegeerd of weggepraat
Werk-privé balans	In evenwicht	Werk overheerst
Autonomie en invloed	Hoog	Laag of afwezig

Hoe meer ⚠️ je herkent, hoe groter de kans dat je richting overbelasting beweegt, zelfs als je werk ‘leuk’ is.

Bevlogenheid, verslaving en de kunst van voelen

Of het nu gaat om werk, sport of andere vormen van inzet: De vraag is niet hoe vaak je iets doet, maar waarom je het doet, en of je nog voelt of het klopt.

In werk zie je soms patronen die lijken op verslaving:

• Altijd ‘aan’ staan

• Moeite met loslaten

• Schuldgevoel bij rust

  
  

Dat gedrag wordt vaak beloond, met waardering, resultaat, status. Maar psychologisch gezien is het verschil tussen bevlogenheid en verslaving cruciaal.

Bevlogenheid is verbonden met waarden, zingeving en vitaliteit. Verslaving ontstaat uit controle, bewijsdrang of het dempen van onrust.

Het lichaam speelt hierin een sleutelrol. Vermoeidheid, slaapproblemen, prikkelbaarheid of fysieke klachten zijn geen obstakels, maar signalen. Zolang je blijft voelen, reflecteren en bijsturen, is intensiteit geen probleem. Maar zodra je niet meer kunt stoppen, is het tijd om te onderzoeken wat eronder ligt.

Deze mechanismen zijn niet uniek voor werk. Je ziet ze ook in sport, in schermgebruik, zelfs in gezond gedrag. Juist daarom is het belangrijk om in organisaties ruimte te maken voor reflectie, ritme en herstel - vóórdat het nodig is.

Afwisseling als natuurlijke bescherming

Wat ons in beweging houdt, is zelden rust. Het is verandering: van rol, tempo, perspectief. Net als in een roeiboot werkt afwisseling als een natuurlijke reset. Andere posities, andere communicatie, ander leiderschap. Die variatie voorkomt mentale sleur en activeert ons aanpassingsvermogen.

In teams werkt het net zo. Afwisseling stimuleert:

• Alertheid

• Samenwerking

• Eigenaarschap

Geen eindeloze prestatie, maar een cyclisch ritme van inspanning en herstel. Dat voorkomt uitputting én bevordert wendbaarheid.

Werkenergie en weekgeluk: wat zegt de wetenschap?

Recent onderzoek toont aan: Het zijn niet de piekprestaties, maar de weekstructuur die bepalend is voor werkgeluk.

Belangrijke voorspellers van duurzame energie:

• Ritme en regelmaat

• Autonomie en invloed

• Hersteltijd en afwisseling

  
  

Niet méér doen, maar beter afgestemd werken. Organisaties die vitaliteit serieus nemen, investeren daarom niet alleen in welzijn, maar ook in dynamiek: Ruimte om te wisselen van rol, om tijdelijk terug te schakelen, of om eigenaarschap te pakken.

Juist dát creëert de veerkracht die vandaag nodig is.

En nu: hoe voelt het?

De echte vraag is niet of iets ‘te veel’ is. Maar: voelt het juist?

• Klopt het met je waarden, ritme en herstel?

• Is er afwisseling — of alleen herhaling?

• Geeft het energie — of kost het vooral?

  
  

Duurzame inzetbaarheid begint met het leren aanvoelen van dat verschil. En met ruimte maken voor afwisseling, vóórdat het nodig is.

Herkenbaar?

Hoe zorg jij in jouw werk of organisatie voor ritme, afwisseling en energie? En durf jij eerlijk te kijken: is het bevlogenheid of ben je toch over je grens gegaan?

#DuurzameInzetbaarheid #Bedrijfsmaatschappelijk Werk#ReintegratieSpoor1,2,3, #Werkenergie #Bevlogenheid #WorkLifeBalance #Weekgeluk #CorporateCareRotterdam #Arbeids&Gezondheidspsychologie #Teamontwikkeling #Leiderschap #Schaufeli #Werkverslaving