Waarom uitvallen soms de meest duurzame keuze is

Over schaamte, psychische klachten en een bredere kijk op duurzame inzetbaarheid

Steeds meer mensen vallen uit met psychische klachten.

Burn-out, angst, overbelasting – het is geen uitzondering meer, maar dagelijkse realiteit. En toch merk ik in de praktijk hoeveel schaamte daar nog steeds op zit. Alsof je gefaald hebt. Alsof het aan jou ligt.

Maar wat is eigenlijk ‘normaal’? Wat bedoelen we met ‘gezond’? Zoals neurowetenschapper Dean Burnett in Psycho-Logica laat zien, zijn onze definities van geestelijke gezondheid niet neutraal. Ze zijn cultuurgebonden, tijdsgebonden en vaak gevormd door maatschappelijke verwachtingen. Wat in de ene context als veerkracht geldt, kan elders als overbelasting worden gezien. En wat wij als ‘afwijkend’ bestempelen, is soms juist een gezonde reactie op een ongezonde norm.

Geïnspireerd door Burnett, psychiater Dirk De Wachter en arts en traumaspecialist Gabor Maté, ben ik gaan kijken naar wat psychisch lijden ons eigenlijk wil vertellen. Misschien is het geen individuele zwakte, maar een signaal. Een gezonde reactie op een systeem dat te weinig ruimte biedt voor herstel.

Lijden als signaal, niet als stoornis

Burnett stelt dat psychische klachten vaak geen defect zijn, maar een logisch gevolg van een overbelast brein. Stress, uitputting of paniek zijn geen persoonlijke zwakte, maar begrijpelijke reacties op een omgeving die te veel vraagt en te weinig laat herstellen.

Ook De Wachter wijst erop dat psychisch lijden in een ontregelde samenleving niet abnormaal is, maar eerder onvermijdelijk. Volgens hem is het niet de ‘stoornis’ die afwijkend is, maar juist de wereld die onvoldoende ruimte biedt aan rust, kwetsbaarheid en betekenis.

De mythe van normaal

Die gedeelde visie zie je ook bij Maté. In The Myth of Normal stelt hij dat wat wij als ‘normaal’ beschouwen – altijd doorgaan, controle houden, presteren – in werkelijkheid vaak een teken is van ontkoppeling. Van aanpassen aan een ongezonde context ten koste van onszelf.

“Normaliteit is niet per se gezond,” zegt Maté. “Soms is het simpelweg overleven binnen een ongezond systeem.”

Steeds meer wetenschappers en denkers trekken dezelfde conclusie: psychisch lijden is zelden een geïsoleerd probleem, maar eerder een signaal. Het roept niet om harder werken of meer discipline, maar om een gezondere context.

Herstel is voorwaarde, geen luxe

Als we dit serieus nemen, verandert ook ons denken over duurzame inzetbaarheid. Nu ligt de focus vaak op veerkracht en zelfzorg. Belangrijk, maar niet voldoende.

Echt duurzaam functioneren vraagt om structurele ruimte voor herstel. Want zonder rust, beweging, slaap en verbinding raakt ons brein letterlijk uitgeput – vooral het deel dat we het hardst nodig hebben op werk: de prefrontale cortex. Die is essentieel voor focus, empathie en besluitvaardigheid.

In mijn werk merk ik echter dat die ruimte vaak ontbreekt – niet alleen binnen organisaties, maar ook in de manier waarop onze wet- en regelgeving is ingericht. De Wet verbetering poortwachter legt de nadruk op snelle re-integratie en actiegerichtheid. Begrijpelijk, maar bij psychisch verzuim werkt dat vaak averechts. Herstel laat zich niet vangen in termijnen of stappenplannen. Wanneer we psychisch lijden echt serieus nemen, moeten we erkennen dat uitval soms nodig is – en dat ook het systeem ruimte moet bieden aan rust en verwerking, in plaats van alleen aan terugkeer.

Ruimte voor menselijkheid

Bij CorporateCareRotterdam pleiten we voor een menselijker kijk op inzetbaarheid. Waarin het normaal is dat je niet altijd meekomt. Dat je soms even uitvalt. Niet als falen, maar als natuurlijk onderdeel van werken en leven.

Dat pleidooi wordt krachtig ondersteund door het recente advies van de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving. Volgens de RVS leven we in een “hypernerveuze samenleving” waarin prestatiedruk, versnelling en individualisme zijn doorgeschoten. De mentale druk neemt toe, vooral onder jongeren en werkenden, en de gevolgen zijn zichtbaar in overvolle wachtlijsten en onzichtbaar in het stille lijden van velen. De Raad roept op tot meer ‘lege tijd’ en een ontspannen samenleving – niet als luxe, maar als noodzaak.

Van inzicht naar actie

Voor organisaties die worstelen met verzuim, burn-out of moeizame re-integratie is dit geen tijd om harder te duwen, maar om anders te kijken. Als bedrijfsmaatschappelijk werker en re-integratieadviseur help ik niet alleen mensen terug naar werk, maar organisaties vooruit naar een cultuur waarin herstel, rust en menselijkheid vanzelfsprekend zijn.

Door psychisch lijden te normaliseren – niet te bagatelliseren – ontstaat er ruimte voor échte duurzame inzetbaarheid. Voor mensen die niet alleen presteren, maar ook pauzeren. Die niet alleen doorgaan, maar ook durven terugschakelen.

En misschien is dát wel de meest duurzame vorm van inzetbaarheid die er is.

Herken je deze thema’s in jouw organisatie? Ik denk graag mee over herstel, werkcultuur en duurzame inzetbaarheid. Neem contact met mij op.

#CorporateCareRotterdam #DuurzameInzetbaarheid #DeanBurnett #DirkDeWachter #GaborMate #TheMythOfNormal #Herstelgedrag #Werkdruk #MenselijkeMaat #Normaliteit #PsychischeGezondheid #RVSadvies #BedrijfsmaatschappelijkWerk #Reintegratie